Dziedzictwo niematerialne
Czym jest niematerialne dziedzictwo kulturowe?
Pojęcie "niematerialne dziedzictwo kulturowe" zostało wprowadzone Konwencją UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r.
Konwencja podaje jego definicję w artykule 2:
"Niematerialne dziedzictwo kulturowe" oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności - jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową - które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności. Dla celów niniejszej Konwencji, uwaga będzie skierowana wyłącznie na takie niematerialne dziedzictwo kulturowe, które jest zgodne z istniejącymi instrumentami międzynarodowymi w dziedzinie praw człowieka, jak również odpowiada wymogom wzajemnego poszanowania między wspólnotami, grupami jednostkami, oraz zasadom zrównoważonego rozwoju.
Powyższa definicja wskazuje, że niematerialne dziedzictwo kulturowe jest zawsze tradycyjne, przekazywane z pokolenia na pokolenie, a jednocześnie żywe, stale kultywowane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, światem przyrody i ich historią.
Domeny konwencji
"Niematerialne dziedzictwo kulturowe" przejawia się między innymi w następujących dziedzinach:
- tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego,
- sztuki widowiskowe,
- zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne,
- wiedza i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata,
- umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym.
W 2011 roku zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizację zadań wynikających z ratyfikacji konwencji UNESCO z 2003 roku powierzono Narodowemu Instytutowi Dziedzictwa. W 2013 roku jako jedno z narzędzi ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego została uruchomiona Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jest to spis przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski i obecnie znajdują się na niej 49 zjawiska.
Źródło: Katarzyna Sadowska-Mazur, Czym jest i skąd się wzięło niematerialne dziedzictwo kulturowe?